توسعه شرکت : بایدها و نبایدها
گسترش و توسعه شرکت یکی از دغدغه ها و آرزوهای اصلی مدیران و موسسان هر شرکت یا بنگاه اقتصادیه، که متاسفانه درک عمیقی نسبت به اون وجود نداره. بسیاری از ما پدیده‌ی رشد و توسعه‌ی شرکت رو یک امر مطلقا مثبت طلقی میکنیم و با خودمون میگیم «مگه میشه توسعه و گسترش کار شرکت کار اشتباهی باشه؟». اما باید توجه کنیم که توسعه شرکت بدون در نظر گرفتن انواع روش های انجام این کار و تحلیل و بررسی دقیق اون ها و در نهایت انتخاب بهترین راه و بهترین زمان برای انجامش، میتونه صدمات جبران‌ناپذیری رو به بدنه‌ی اصلی شرکت ما وارد بیاره و ما رو با مشکلات و چالش‌های جدی‌ای روبرو کنه.
ما در تیم مشاوره مدیریت رسا شرایط کلان اقتصادی رو تا حد زیادی معلول شرایط و برآیند شرایط اقتصاد خرد میدونیم. برای همین رسالت خودمون رو آگاهی بخشی و یاریی رسانی به بنگاه‌ها و شرکت‌های ایرانی قرار دادیم تا بتونیم در حد توان نقشی در اعتلاء و شکوفایی اقتصاد کشورمون ایفا کنیم. پرداختن به مسائلی مثل توسعه شرکت ها و رفع ابهامات رایج درباره‌ی اون یکی از ابزارهای ما برای رسیدن به این هدفه. در این مقاله سعی میکنیم این مسئله رو به صورت خلاصه مورد تحلیل قرار بدیم تا وظیفه‌ی آگاهی‌بخشی خودمون رو ادا کنیم و سعی کنیم تا حد ممکن از اشتباهات رایج پیشگیری کنیم.
گام های اولیه توسعه شرکت
در ابتدا باید اشاره کرد که راه های پیشنهادی ما جنبه عمومی دارن و هر شرکت یا بنگاه اقتصادی بسته به شرایط خودش باید سعی کنه بهترین راه رو برای خودش انتخاب کنه. در انتخاب این راه مشاوران مدیریتی میتونن به دلیل تجربه و مواجه شدن با شرکت ها و مشکلات گوناگون اون ها، بسیار مثمر ثمر باشن.
برای انتخاب مسیر توسعه‌ی یک شرکت چند عامل مهم باید مد نظر قرار بگیره: ۱ – نوع فعالیت شرکت. ۲ – منابع در دسترس ۳ – میزان منابعی (از جمله پول، زمان و یا میزان سهام) که برای توسعه‌ی شرگت کنار گذاشته شده است.
تکرار میکنیم که این عوامل در اکثر شرکت هایی که سودای توسعه در سر دارن مشترک هستن اما عوامل ریز و درشت دیگه ای هم در این امر حائز اهمیت هستن که در واقع تابعی از نوع فعالیت و وضع موجود هر شرکت هستن.
۱۰ راه عملی برای توسعه شرکت
۱ – راه‌اندازی یک شعبه جدید:
بسیاری از مفهوم توسعه شرکت فقط این بخش از اون رو میشناسن. ما به این بخش، که تنها یکی از راه‌های راه‌های توسعه شرکت محسوب میشه، گسترش یا توسعه فیزیکی شرکت میگیم. باید توجه داشت که توسعه فیزیکی همیشه بهترین راه رشد نیست، و برای اون تحقیقات، برنامه‌ریزی و عدد‌گذاری‌های ویژه‌ای باید انجام بشن. نکات و پیش‌زمینه‌های مهمی که در صورت بررسی و داشتن اونها میشه به گسترش فیزیکی ابعاد شرکت فکر کرد شامل:
- داشتن حداقل مشخصی ازمیزان سوددهی
- رسیدن به یک روند رشد ثابت در فروش/تولید شرکت طی چند سال اخیر
- بررسی روندها : از جمله روند متغیرهای اقتصادی کلان، و روند مصرفی مشتریان
- بررسی توان شرکت در باقی ماندن در بازار (Staying Power)
- شرایط سیستم‌های مدیریتی شرکت
- داشتن یک برنامه‌ی بیزینسی (Business Plan) مشخص
- چگونگی تأمین مالی (فاینانس–Finance) برای گسترش شرکت
- انتخاب مکان جغرافیایی برای تأسیس شعبات جدید: نکته‌ی مهم در این بخش جدای از توان مالی برای خرید یک ساختمان یا کارخانه‌ی جدید، بهینه بودن این مکان برای راه‌اندازی شعبه جدید هست. به کیف پول خود نگاه نکنید، به اونچه برای شرکت شما بهترین گزینه هست توجه کنید.
۲ – کار تیمی:
اتحاد با شرکت‌هایی که خدمت یا کالایی مشابه تولید می‌کنن. با خودتون فکر کنید از بین کسانی که تا به امروز رقیب خودتون میدونستید، کدوم بیشتر میتونن اهل کار تیمی و مشترک باشن. شکل‌گیری چنین اتحادهایی میتونه به تقسیم کار و در زبان اقتصادی به افزایش بازدهی‌های نسبت به مقیاس طرفین این اتحادها ختم بشه.
البته نیازی نیست که طرفین دقیقا یک خدمت یا محصول رو تولید کنن، بلکه اگه دو کالا یا دو خدمت به گونه‌ای به هم مربوط باشن هم کافیه. تجربیات زیاد و بسیار موفقی از این اتحاد‌های کاری در سراسر جهان وجود داره که میشه به عنوان مثال از اتحاد برندهای اسپاتیفای (spotify-سرویس پخش آنلاین آهنگ) و اوبر (Uber-سرویس تاکسی‌های اینترنتی) برای پخش آهنگ‌های محبوب مسافران در سفرهایی که با اوبر انجام میدن نام برد. چنین اتحادهایی، اگر درست و هوشمندانه انتخاب بشن به گسترش بازار و افزایش سوددهی طرفین منجر میشه.
۳ – متنوع‌سازی (Diversification):
این گام برای شرکت‌هایی مناسب تره که به حد قابل قبولی از مقبولیت و شناخت عمومی رسیدن. منظور از متنوع سازی انجام فعالیت های تکمیلی و مرتبط به محصولات و یا خدمات شرکته. از جمله‌ی این فعالیت‌ها:
- تولید محصولات و خدمات تکمیلی مرتبط با فعالیت شرکت
- برگزاری کلاس‌های آموزشی در خصوص خدمات و فعالیت‌های تخصصی شرکت
- واردات و صادرات محصول یا خدمات مرتبط با فعالیت شرکت
- برگزاری کنفرانس و سخنرانی توسط مسئولین رده بالای شرکت و یا نوشتن مقالات در مجلات و روزنامه‌های معتبر مرتبط با فعالیت شرکت.
متنوع سازی فعالیت ها به شکل گیری جریان های درآمدی متفاوت ختم میشه و در نهایت میتونه به افزایش فروش و حاشیه سود و البته پر کردن شکاف های فصلی در درآمد شرکت ختم بشه. به این معنا که در فصول یا زمان هایی که درآمد شرکت از فعالیت اصلی خودش کاهش پیدا می کنه، درآمدهایی که از فعالیت های تکمیلی به دست میان میتونن این کاهش رو جبران کنن. در ضمن افزایش گستره ی مخاطبان، حضور گسترده تر در بازار، و افزایش اعتبار شرکت سایر نتایج متنوع سازی فعالیت ها هستن. لازم به ذکره که افزایش اعتبار شرکت یکی از مهم ترین پارامترهاست که در نهایت می تونه به یک مجموعه جسارت لازم برای نزدیک شدن به مشتریان بزرگ تر و با اسم و رسم بیشتر رو بده.
۴ – هدف گیری بازارهای جدید:
پیدا کردن بازارهای جدیدی با این سوال شروع میشه: «مشتریان من بیشترین وقتشان رو کجا میگذرونن؟». پس گام اول برای توسعه شرکت از این جنبه داشتن اطلاعات کافی از مشتریان و مخاطبان کنونی شماست.
به طور مثال اگه گستره ی مشتریان شما از نوجوانان تا دانشجویان رو شامل میشه، بیشترین زمان اون ها در مدرسه و دانشگاه میگذره. از این فرصت استفاده کنید و به صورت خلاقانه ای سعی کنید پای خودتون رو به این بازارها باز کنید. برپایی غرفه در مدارس و دانشگاه ها، ارائه تخفیف های دانشجویی، تقسیم بخشی از سود خودتون با مدارس و دانشگاه ها و … از راه های موجود برای گسترش بازار شما در این مثال فرضی هست.
برای یافتن بازارهای جدید قوه ی تخیل خودتون رو به کار بگیرید و خودتون رو جای مشتریانتون بگذارید و در اتاق های فکری که با همکاران خلاق خودتون تشکیل میدید سعی کنید به این موضوعات بپردازید.
بیشتر بخوانید : هدف گذاری ، برنامه ریزی کسب و کار و تدوین استراتژی مدیریت
۵ – انعقاد قرارداد با دولت:
یکی از سریع ترین راه های توسعه برای کسب و کارهای کوچک انعقاد قرارداد با دولت هاست. توجه داشته باشید که در کشور ما دولت یکی از بزرگترین مصرف کنندگان کالاها و خدمات هست و این میتونه برای بنگاه ها فرصت بسیار مناسبی باشه. البته با ثابت فرض کردن سایر شرایط از جمله روابط و باندبازی هایی که ممکنه در این راه سنگ اندازی کنن، میتونید بسته به فعالیت شرکت در مناقصات و مزایدات دولتی شرکت کنید یا با وزارتخانه های مرتبط در خصوص کارتون وارد مذاکره بشید.
به یاد داشته باشید که هر چه کالا یا خدمتی که تولید می کنید واقعاً در زمینه ی خودش بهترین و به نسبت قیمتش بهینه ترین باشه میتونید هر مشتری ای رو به سمت خودتون جذب کنید، حتی اگه این مشتری، بزرگترین مصرف کننده ی کالاها و خدمات کشور باشه.
۶ – ادغام و یا خرید یک شرکت دیگر:
یکی از راه های توسعه شرکت ادغام با شرکت های دیگه ای هست که بسته به فعالیت شما می تونن با تجهیز و یکی شدن منابع انسانی و سرمایه به سوددهی و درآمد بیشتر برای شرکت شما ختم بشن. برای این منظور آگاهی از وضعیت بازار و شرکت های دیگه ضروریه. دائماً در جستجوی شرکت های مرتبطی باشید که یا در آستانه ی ورشکستگی هستن و یا رشدشون متوقف شده و میتونن از ادغام با شما بهره ببرن.
اگه بعد از بررسی های دقیق و کارشناسی به این نتیجه رسیدید که بهترین راه برای توسعه شرکت شما ادغام و یا خرید سهام یک شرکت دیگه هست، حتماً نکات زیر رو در این راه مد نظر قرار بدید:
- حفظ مشتری: پیش از ادغام با و یا خرید سهام یک شرکت دیگه حتماً با مشتریان اون صحبت کنید و سعی کنید اون ها رو از این ادغام آگاه کنید و اون ها رو روشن کنید که موندن با شما به نفع اونها هم هست چون شما برای نجات شرکت اومدید.
- حفظ منابع انسانی: بهترین و باهوش ترین نیروهای شرکتی که قصد خرید سهام و یا ادغام باهاش رو دارید رو حفظ کنید، تا بتونید از تجربه و خلاقیت اون ها در توسعه شرکت استفاده کنید.
- ادغام فناوری : نکته ای که در مورد لزوم کار کارشناسی پیش از ادغام گفتیم اینجا نمود پیدا می کنه. حتما شرکت هایی رو برای این کار انتخاب کنید که کالاها و یا خدمات مشابه (ظاهری و باطنی) با کالاها و خدمات شما دارن. در نتیجه ی این مسئله شما میتونید فناوری های شرکت دیگر رو هم با فناوری های خودتون ادغام کنید و بین اون ها سینرژی (Synergy) ایجاد کنید.
- تمرکز: به کالاها و خدماتی که توسط شرکتی که قصد دارید باهاش ادغام بشید مورد غفلت واقع شدن بیشتر تمرکز کنید. سعی کنید پیش از اقدام راهبردها و استراتژی های عملیاتی برای رفع مشکلات و موانعی که باعث این مسئله شدن پیدا کنید و بعد از ادغام اون ها رو عملی کنید.
۷ – فرانشیز (Franchise):
اصطلاح فرانشیز در کشور ما چندان شناخته شده نیست، به همین دلیل اول تعریفی خلاصه از اون رو ارائه می کنیم:
فرانشیز چیست؟
قراردادی که به موجب اون یک طرف به دیگری حق استفاده از نام تجاری و برخی سیستم ها و فرآیندهای بیزینسی خودش رو برای مدت معینی تفویض می کنه. در این قراردادها طرفی که حق استفاده از نام تجاری شرکت دیگه ای رو خریداری می کنه یه مبلغ مشخصی رو جهت فرانشیز پرداخت می کنه و در برخی موارد درصدی از درآمد و سود ناشی از فروش رو با طرف دیگه شریک می شه.
فرانشیز کردن (Franchising) یکی از راه های توسعه شرکت هست که اگه در زمان و موقعیت مناسب انجام بشه میتونه خیلی تأثیرگذار باشه. در حقیقت شرکت شما با نام شرکت دیگه ای همون محصول رو تولید می کنه، باید توجه کرد که پیدا کردن شرکت مناسبی که هم نام تجاری معتبری داشته باشه و هم متمایل به بستن قرارداد فرانشیز با شما باشه کار دشواریه و نیاز به تحلیل و تحقیق کارشناسی و تخصصی داره.
چند مورد از مزایای این کار شامل:
- استفاده از یک نام تجاری آشنا برای مخاطبان، عدم نیاز به معرفی برند جدید
- تولید محصولات امتحان شده و مورد اطمینان
- وجود فرآیندهای تولید و طراحی استاندارد و مشخص
- وجود تکنیک های دقیق و با جزئیات در اداره و معرفی بیزینس
- حضور کارکنان آموزش دیده و امکان آموزش راحت تر برای کارکنان جدید
- حضور نیروی کمکی دائم (شرکت طرف قرارداد فرانشیز) در معرفی و به روز کردن محصولات و خدمات
انعقاد یک قرارداد دقیق و محکم فرانشیز با شرکتی که با بررسی های کارشناسی انتخاب شده میتونه به توسعه سریع شرکت و افزایش درآمد شرکت با حداقل میزان سرمایه گذاری جدید ختم بشه.
۸ – گسترش بین المللی:
این راه برای شرکت هایی که یا بازار کشور خودشون به اشباع رسیده و یا امکان رشد و توسعه محصولات و خدمات اون ها در خارج از مرزهای کشور بیشتره مناسبه. البته باز هم تکرار می کنیم که انجام این امور بدون بررسی های دقیق و کارشناسی و بهره بردن از یک تیم مشاور کارآزموده می تونه نتایج فاجعه باری رو به همراه بیاره.
برای این کار به محصول و یا خدمت تولیدی خودتون نگاه کنید و با بررسی دقیق اون امکان گ
سترش بازارهای بین المللی برای اون رو بسنجید. کشورهایی رو انتخاب کنید که با ایران روابط تجاری بهتر و گسترده تری دارند و در عین حال محصول و یا خدمت شما می تونه از لحاظ کیفیتی و قیمتی برای اون ها جذاب باشه. در این راه می تونید با مراجعه به اتاق بازرگانی ایران و یا بخش های مربوطه در وزارت امور خارجه اطلاعات بیشتری در خصوص کشورهای مقصد و نحوه ی تسخیر بازارهای اون ها به دست بیارید.
۹ – توسعه در اینترنت و فضای مجازی:
بیل گیتس پیش از گفته بود تا انتهای سال ۲۰۰۲ شرکت ها به دو دسته تقسیم میشن :
- شرکت های با حضور اینترنتی
- شرکت های بدون حضور در اینترنت
البته این حرف تا حدودی اغراق آمیزه اما واقعیت چندان هم دور از این نیست. امروزه ثابت شده که داشتن یک وبسایت تأثیرگذار یکی از اصلی ترین و کلیدی ترین راه های توسعه یک شرکته. در واقع بدون سرمایه گذاری فیزیکی چندانی، میشه با استفاده از حضور موثر و هوشمندانه در دنیای مجازی، راه توسعه شرکت رو خیلی سریع تر از اون که فکرش رو کنید طی کرد.
یکی از مهم ترین نکات در حضور موثر در فضای مجازی، قرار گرفتن در صفحات اولیه لیست موتورهای جستجو هست. بهتره بدونید بیش از ۸۰ درصد ترافیک وبسایت ها از موتورهای جستجو وارد میشن و این اهمیت این مسئله رو بیشتر مشخص می کنه.
در شرایطی که بیش از ۴ میلیارد صفحه ی وب در فضای مجازی وجود داره که رقمش هر صد روز دو برابر میشه، اگه وبسایت شما نتونه در این رقابت نفس گیر نقشی داشته باشه، در نهایت این سودآوری و درآمد شرکت شماست که آسیب می بینه چرا که موفق نشده از این بازار گسترده استفاده کنه.
برای داشتن یک وبسایت خوب دو عامل بسیار مهم هستند:
- طراحی و برنامه نویسی وبسایت: شکل ظاهری، سرعت بالا اومدن صفحات، راحت و کاربردی بودن منوها و…
- محتوا: که به مراتب مهم تر از عامل اول هست. نکات زیادی بسته به نوع فعالیت شرکت در این خصوص باید رعایت بشن اما فارغ از اون دو نکته ی کلیدی و اساسی باید مورد توجه قرار بگیرن : ۱) محتوایی که مخاطب رو جذب کنه ۲) محتوایی که باعث موندن مخاطب در وبسایت بشه
توجه داشته باشید که برای بهبود سطح و کمیت محتوایی وبسایت، بررسی های دقیق و کارشناسی روی مسائل زیر هم بسیار مهم هستن:
- طراحی و استفاده از یک استراتژی محتوایی عملیاتی و برنامه ریزی شده برای وبسایت بر اساس رفتار بازدیدکنندگان
- سنجش و ردگیری جریان و روندهای کلیک (Click) بازدیدکنندگان
- نگارش محتوا بر مبنای کلمات کلیدی جستجوشده توسط مخاطبان
۱۰ – ثبت حقوق انحصاری:
این راه رو در آخر ذکر می کنیم چرا که متاسفانه هنوز در کشور ما این مسئله اونطور که باید گسترش نیافته. اما نکته ی امیدبخش اینه که مسئله ی حقوق انحصاری و ثبت اختراع بازاری نوپا و در حال رشد هست و الان بهترین زمان برای بهره گیری مناسب در اونه. در این شرایط اگه کالا یا خدمتی که ارائه می دید کالا یا خدمتی خاص و بدیع هست، و فکر می کنید امکان ثبت اون وجود داره در این کار درنگ نکنید.
ثبت حقوق مالکیت انحصاری در کشورهای خارجی یکی از اصلی ترین راه های شرکت ها برای توسعه و کسب درآمدهای جدید محسوب میشه. شرکت های زیادی تونستن صرفاً با این کار جریان های درآمدی هنگفتی رو وارد شرکتشون کنن که جدای از فعالیت اصلی شرکت به حساب اون ها واریز میشه. حقوق معنوی و کپی رایت هر چند که در کشور ما چندان جدی گرفته نمیشه اما روند و شرایط کنونی اینطور نشون می دن که در کالاها و صنایع خاصی میشه از این شرایط استفاده کرد و در آینده ای نه چندان دور منفعتی که باید رو از این بازار در حال رشد به دست آورد.
عالی