تفاوت نیروی انسانی، سرمایه انسانی و منابع انسانی چیست؟

آیا می دانید دقیقا چه تفاوتی بین نیروی انسانی، منابع انسانی و سرمایه انسانی وجود دارد؟ فرق میان این اصطلاحات چیست؟

این سه مفهوم در بحث مدیریت کارمندان یک سازمان، سه مفهوم اساسی و مهم هستند و هرکدام تعریف خاص خود را دارند.

از آنجایی که تیم رسا ۹ سال فعالیت تخصصی در زمینه مشاوره منابع انسانی داشته است، توصیه می کنیم حتما این مقاله را تا انتها بخوانید، چرا که می خواهیم با استناد به تجربه خود، کمی بیشتر درباره تفاوت و شباهت های نیرو، سرمایه و منابع انسانی صحبت کنیم.

نیرو، سرمایه یا منابع ؟

وقتی سر کلاس منابع انسانی هستیم یا در حال گوش دادن به پادکستی در این زمینه می باشیم اساتید، افراد و نویسنده ها از ادبیات و نام های مختلفی برای اشاره به افراد مشفول در سازمان یاد می کنند. در این مقاله تفاوت عبارات منابع انسانی، سرمایه انسانی و نیروی انسانی را بیان می کنیم تا از این به بعد هم بهتر متوجه منظور اساتید و کتب شویم و هم به صورت مناسب از آن ها استفاده کنیم

نیروی انسانی چیست؟

 عبارت نیروی انسانی می تواند به دو مفهوم اشاره داشته باشد.

۱) نیروی انسانی به عنوان یکی از عوامل تولید

هر شرکت و سازمانی در نهایت خدمات و یا کالاهایی را ارائه می کند. به منظور تولید و ارائه این کالا و خدمات، از عواملی استفاده می کند که به آن‌ها اصلاحا عوامل تولید گفته می‌شود. این عوامل داخل تابع تولید شرکت‌ها قرار گرفته و منجر به تولید می‌شوند. برای مطالعه دقیق‌تر می توانید بخش رفتار تولید کننده در اقتصاد خرد را مطالعه کنید. همچنین می‌توانید با ما تماس بگیرید تا درگیر درس و کتاب نشوید. 

۲) نیروی انسانی به عنوان منابع استعداد بازار نیروی کار:

مثل هر بازاری، بازار نیروی کار هم عرضه، تقاضا و تعادل دارد. خیلی از اوقات وقتی از عبارت نیروی کار استفاده می کنیم در واقع به افراد، استعدادها و پتانسیل های موجود در بازار کار اشاره می کنیم. 

برای اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید به کتاب‌های اقتصاد کلان رجوع کنید و بخش بازار کار را مطالعه کنید. همچنین می توانید با ما تماس بگیرید تا آنچه می دانیم در اختیار شما قرار دهیم. 

نکته دیگری در مورد عبارت نیروی کار وجود دارد که کمک می کند تا تفاوت نیروی انسانی با منابع انسانی را بهتر درک کنیم. نگاه کارفرمایان (و نه مدیران) قبل از دهه ۶۰ میلادی به این صورت بود که: 

کارگران افرادی قابل تصرف هستند که تنها کاری که می کنند این است که وظایف سطح پایینی که به آن ها سپرده شده است را انجام می دهند.

قابل ذکر است که این دیدگاه با ظهور عصر اتوماسیون از بین رفت. در ادامه به فرق بین نیروی انسانی و منابع انسانی خواهیم پرداخت. 

نکته قابل تامل!

این روزها در خیلی از سمینارها، کتاب‌ها، برنامه ها و گفتگوها در مورد جایگزین شدن تکنولوژی به جای انسان ها صحبت های بسیاری می شود. خیلی از سخنرانان سعی در ترساندن افراد دارند که آن ها چیزی نمانده که جایگاه شعلی خود را از دست دهند و قرار است یک ربات تمام کار و حرفه آن ها را بر اندازد. 

سوالی که اینجا پیش می آید این است که: تاکنون با افزایش سطح تکنولوژی ارج، احترام و در همین راستا بهره وری و دانش فنی افراد بیشتر شده است. آیا این به این معناست که با افزایش روزافزون و غیر قابل اجتناب فناوری، احترام و دانش فنی افراد کماکان بیشتر می شود؟ یا این روند تا نقطه خاصی ادامه پیدا می کند؟

منابع انسانی چیست؟

در این بخش از مقاله در مورد مفهوم عبارت منابع انسانی می گوییم و این که چه زمانی از این عبارت استفاده می کنیم. در این راستا پیشنهاد می کنیم حتما مقاله تعریف منابع انسانی را مطالعه کنید. 

قابل ذکر است که منبع به دارایی هایی گفته می شود که می توان در صورت لزوم از آن ها استفاده کرد. اما نکته مهم در مورد منابع اتمام پذیری آن هاست. به عبارت دیگر منابع پایان پذیرند و تمام می شوند. 

عبارت منابع انسانی به منبعی از مهارت ها، دانش و تخصص اطلاق می شود که در صورت نیاز می توان از این منبع بهره گرفت. اما همان طور که تا کنون حدس زده اید چیزی که منابع انسانی را از دیگر منابع مستثنی می کند قدرت پایان ناپذیری منابع انسانی است. به عبارت دیگر این پتانسیل انسانی با قابلیت نامحدود است که امکان ارتقای بهره وری و سودآوری را برای جامعه و سازمان ها فراهم می کند.

دانستنی!

با توجه به این که در این مقاله گریزهای زیادی به مفاهیم و ادبیات اقتصادی زدیم بد نیست یکی از نکات جالب کلاس اقتصاد خرد ارشد خودم را برایتان بازگو کنم. 

یکی از موارد مسلم در تحلیل های اقتصادی تقسیم کالاها و خدمات هست که تمام کالاها و خدمات با اشتراک گذاری و تقسیم کردن آن ها با دیگری کاهش پیدا کرده و در نهایت تمام می شوند. اولین موردی که خلاف این فرض را ثابت کرد، دانش است. دانش، خدمتی است که با اشتراک گذاری و تقسیم آن، نه تنها کاهش پیدا نکرده بلکه افزایش هم می یاید.  

سرمایه انسانی چیست؟

تعریف سرمایه انسانی به طور خلاصه به مهارت ها، آموزش ها، تجربیات، تحصیلات، دانش و شایستگی هایی گفته می شود که در حال حاضر توسط افراد به شرکت و سازمان داده می شود. عملا سرمایه انسانی به ارزشی می گویند که توسط افراد یک شرکت ایجاد می شوند. این ارزش های افزوده را معمولا با مهارت ها و شایستگی های افراد اندازه گیری می‌کنند. 

کلمه سرمایه در نهایت بار اقتصادی دارد و به بهره وری و سودآوری اشاره می کند. مدتی است در خیلی از توابع تولید شرکت ها و سازمان ها، به جای عبارت نیروی انسانی از سرمایه انسانی در عوامل و فاکتور های تولید استفاده می شود. 

حال چگونه می توان در این عامل تولید سرمایه گذاری کرد؟ چگونه می توان بازدهی و ارزش این سرمایه را افزایش داد؟

شرکت ها از طریق مدیران و مشاوران منابع انسانی می توانند با ارائه و فراهم کردن چارچوب مناسب در زمینه آموزش و رشد افراد روی سرمایه انسانی خود سرمایه گذاری کنند. همچنین آموزش و افزایش مهارت ها می تواند منجر به این شود که شرکت ها مجموعه گسترده تری از مهارت ها و توانایی ها را در خود داشته باشند. این امر فارغ از رضایت شغلی منجر به کاهش استخدام سرمایه انسانی و کاهش هزینه های آشکار و پنهان استخدام خواهد شد. 

بزرگترین چالش در این سرمایه گذاری در نطر داشتن این نکته است که انسان ها با هم فرق می کنند و سرمایه گذاری و توسعه آن ها باید به روش های متفاوت و متناسبی انجام شود. 

تفاوت بین سرمایه انسانی، منابع انسانی و نیروی انسانی چیست؟

تفاوت منابع انسانی و سرمایه انسانی بسیار ظریف است. با توجه به این که هر دو عبارت به مهارت ها، قابلیت ها و استعدادهای انسانی اشاره می کنند که برای بقا و رشد هر سازمانی ضروری هستند اما، سرمایه انسانی به مهارت ها، دانش، تخصص، ارزشمندی افراد اطلاق می شود که در حال حاضر افراد به سازمان ارائه می کنند، دقیقا مانند سرمایه. اما منابع انسانی به مهارت ها و تخصص هایی گفته می شود که در دسترس است و در صورت لزوم می توان از آن ها استفاده کرد. 

اما چگونه تفاوت سرمایه انسانی و منابع انسانی به صفر میل می کند؟

مدیران و مشاوران منابع انسانی خوب با شناسایی و تدبیر صحیح در مورد سازمان می توانند نقاط قوت و ضعف افراد را شناسایی کرده و در نهایت پتانسیل افراد را شکوفا کرده و آنها را از منابع انسانی به سرمایه انسانی تبدیل کنند. 

تفاوت منابع انسانی و نیروی انسانی در ادبیات استفاده از آن ها خلاصه می شود. نیروی انسانی فارغ از این که در ادبیات نسبتا قدیم اقتصادی یکی از عوامل تولید می باشد، می تواند به نیروی انسانی موجود در بازار کار جامعه اشاره اشته باشد. 

یکی از مهمترین خدماتی که شرکت های مشاوره مدیریت ارائه می دهند فراهم آوری زیرساخت مناسب برای بهره وری افراد شاغل می باشد که تمام مفاهیم بالا را در خود مستتر دارد.